Meteoroloji Genel Müdürlüğü tarafından yapılan uyarılara göre, Türkiye’nin çeşitli kesimlerinde, Batı Afrika ülkesi Mali üzerinden gelen toz taşınımının etkili olabileceği belirtilmişti. Bu durum, özellikle yağışlı bölgelerde çamur yağışlarına yol açabilir. Uyarının ardından, 23 Ekim 2023 tarihinde İzmir şehrinde çöl tozları adeta sis gibi çökerek havayı gri bir tona bürüdü. Çöl tozları nedeniyle, şehrin iki yakası da görünmez hale geldi. O anlar, drone ile havadan çekilen görüntülerle kaydedildi.
Çöl tozunun ve hafif yağmurun etkisiyle, bu durum araçların da çamura bulanmalarına neden oldu. İzmir’deki birçok otomobilin üzerinde toz örtüsü gözlemlendi, bu da araçların kirlendiğini gösterdi. Çöl tozlarının sadece görsel etkileri değil, aynı zamanda ekolojik ve iklimsel etkileri de oldukça önemli.
İklim Bilimci Prof. Dr. Doğan Yaşar, çöl tozlarının baharın habercisi olduğunu ifade etti. 23 Mart’tan itibaren çöl tozu taşınımının yoğun bir şekilde başladığını belirten Prof. Dr. Yaşar, “Her yıl mart ayının son günlerinde çöl tozu taşınımı başlar ve baharı müjdeler. Bütün ağaçlar uyanmaya başlar. Çöl tozları, yaşamın olmazsa olmazlarıdır. İçlerinde birçok besleyici element ve aminoasit barındırır” dedi. Bu durum, dünya üzerindeki ekosistemler için hayati bir öneme sahip.
Prof. Dr. Yaşar’a göre, çöl tozları dünyanın yaklaşık %30’unu kapsayan çöl alanlarından rüzgarlar aracılığıyla alınarak, global ölçekte dağıtılır. “Her yıl yaklaşık 2 milyar ton çöl tozu, doğanın dengesinin sağlanmasına yardımcı olur” şeklinde devam etti. Ormanların varlığı için çöl tozlarının önemli bir rolü olduğunu belirten Prof. Dr. Yaşar, “Eğer çöl tozları yoksa, dünyada yeşillik kalmaz” ifadelerini kullandı. Bu da çöl tozlarının doğaya sağladığı katkıyı bir kez daha gözler önüne serdi.
Bununla birlikte, çöl tozlarının sağlık üzerinde de olumsuz etkileri bulunuyor. Prof. Dr. Yaşar, çöl tozlarının bahar alerjilerine neden olabileceğini vurguladı. “Örneğin çam ağacının polen sayısı 12 buçuk milyar olabilir. Arabaların üzerindeki sarı lekeler de bu polenlerden kaynaklanır” dedi. Normal bir hapşırığın havada kalma süresi 4 saniye iken, çöl tozlarının olduğu dönemlerde bu sürenin 1 dakikaya kadar çıktığını ifade etti. Böylece, çöl tozlarının havada kalma süresi, insanların sağlığını da tehdit edebilir.
Prof. Dr. Yaşar, bu dönemde astım hastalarının maske takmalarının önemli olduğunu belirtti. “Maske kullanımının 15 Nisan’a kadar sürmesi gerekli” diyerek, bu durumun ciddi bir sağlık riski oluşturabileceğini ifade etti. Astım sorunu olan bireylerin, çöl tozlarının etkili olduğu zaman dilimlerinde dikkatli olmaları gerektiği söyleniyor.