Sigarada ÖTV Düzenlemesi: Fiyatlar Düşecek Mi?

0

BEĞENDİM

ABONE OL

News

0

Sigarada özel tüketim vergisi (ÖTV) oranı ve maktu vergi tutarlarında önemli değişiklikler yapıldığına dair karar, Cumhurbaşkanı tarafından alındı ve Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girdi. Bu düzenlemeler doğrultusunda, vergi gelirlerinde herhangi bir olumsuz etki oluşturmadan, ÖTV’nin kompozisyonunda bazı değişiklikler gerçekleştirildi. Özellikle, sigara fiyatlarının etkisini azaltmak amacıyla, sigaraların ÖTV oranında indirim yapılırken, bu indirimden kaynaklanan vergi gelirleri kaybını telafi etmek için maktu vergi tutarında bir artış yapıldı.

Düzenlemeyle, sigaranın maliyet artışındaki çarpan etkisi 4.4’ten 3.8’e indirildi. Bu gelişme, enflasyonla mücadeleye destek verme çabası olarak değerlendiriliyor. Örneğin, maliyetlerdeki 1 liralık bir artış nedeniyle sigara fiyatlarında yapılması gereken artış miktarı 4.4 lira yerine artık sadece 3.8 lira olacak. Bütçe hedefleriyle uyumlu olan bu maliye politikası adımı, enflasyonist etkileri sınırlamayı hedeflemektedir.

Sigara vergi sistemi, fiyata bağlı vergi unsuru olan nispi vergi ve dolayısıyla mali çarpanın yüksek olması sebebiyle önemli bir enflasyonist etki yaratmaktadır. Yüksek nispi vergi oranları, maliyet artışlarının fiyata ne kadar yansıtılacağını belirleyen ‘mali çarpanı’ artırmakta; bu da enflasyonu olumsuz etkilemektedir. Hazine ve Maliye Bakanlığı’nın verilerine göre, 2024 yılında tütün ürünlerinden elde edilen ÖTV gelirleri, bir önceki yıla göre yüzde 75 artarak 309 milyar TL olarak gerçekleşmiştir. Bu rakam, toplam ÖTV gelirlerinin yüzde 21’ini ve toplam vergi gelirlerinin ise yüzde 4’ünü oluşturmaktadır.

Son yapılan düzenlemeyle birlikte, sigara fiyatına bağlı olan nispi vergi oranı yüzde 50 iken, mali çarpanın 3.8 seviyesine çekilmesi dikkat çekici bir değişikliktir. Karşılaştırıldığında, Avrupa Birliği (AB) ülkelerinde nispi vergi ortalaması yaklaşık yüzde 27 civarındayken, mali çarpan ortalaması ise yaklaşık 2 seviyelerindedir. 2008 yılındaki küresel kriz sonrasında, 28 AB ülkesinden 22’si, sigara vergilendirme sisteminde nispi vergi oranlarını düşürerek maktu vergi miktarını artırmayı tercih etmiştir. Bu sayede, sigara vergilendirmesi daha öngörülebilir hale getirilerek enflasyon etkisi minimize edilmiştir.

Özellikle, İskandinav ülkelerinde de dikkate değer düzenlemeler yapılmıştır. Örneğin, İsveç 2011 yılında nispi vergi oranını yüzde 39’dan yüzde 1’e indirirken, Danimarka da benzer bir şekilde 2012 yılında yüzde 21.7’lik oranını yüzde 1’e çekmiştir. Bu değişikliklerin ardından her iki ülkede de sigaradan elde edilen ÖTV gelirlerinde artış gözlenmiştir.

Diğer AB ülkeleri de benzer düzenlemeler gerçekleştirmektedir. Portekiz, hali hazırda AB ortalamasının altında bulunan nispi vergi oranını 1 Ocak 2024 itibarıyla yüzde 12’den yüzde 1’e indirmeyi kararlaştırmıştır. Romanya ise benzer bir sözleşmeyle, 1 Ocak 2024’te yürürlüğe girecek şekilde nispi vergi oranını 2026 yılına kadar her yıl birer puan düşürmeyi planlamaktadır. Ayrıca, Belçika 2024’te nispi vergi oranını 3 puan azaltarak yüzde 34 seviyesine çekecek, ardından 2025’te bunu yüzde 31.5 seviyesine daha da düşürecektir. İspanya ve İtalya gibi ülkelerde de, yüksek nispi vergi oranları (İspanya yüzde 51, İtalya yüzde 51.2) son yıllarda kademeli olarak azaltılarak daha makul seviyelere çekilmektedir.

Sonuç olarak, Türkiye’de sigara vergisi politikalarındaki değişiklikler, enflasyonla