Yeni Emeklilik Sistemi: Tasarruf ve Gelir Artıyor!

0

BEĞENDİM

0

Türkiye, emeklilik sistemine dair önemli değişiklikler yaşamakta ve bunlar Cumhurbaşkanlığı Yıllık Programı ile Orta Vadeli Program kapsamında planlanmaktadır. Otomatik Katılım Sistemi (OKS), işverenlerin katkılarıyla birlikte ikinci basamak emeklilik sistemine dönüşerek, tamamlayıcı emeklilik sisteminin (TES) 2026 yılının ikinci çeyreğinde kurulması öngörülmektedir.

Son yıllarda yaşanan yüksek enflasyon, emeklilerin refah kaybını artırmış ve satın alma gücünü zayıflatmıştır. Emekli maaşları, son on yılda asgari ücretin altında kalmış ve aynı zamanda ortalama bir konut kirasını karşılayacak düzeyde bile olmaktan uzaktır. Bu yeni emeklilik sistemi, özellikle aylık bağlama oranlarındaki düşüş nedeniyle, emeklilikte beklenen gelir kaybını bir nebze olsun telafi etmeyi ve çalışma hayatında elde edilen yaşam standartlarını korumayı hedeflemektedir.

TES ile birlikte, yurt içindeki tasarrufların artırılması ve emeklilik sistemlerinde kalış sürelerinin uzatılması amaçlanmaktadır. Türkiye’nin doğurganlık hızındaki düşüş, yaşlı nüfus ve emekli sayısındaki artış, sosyal güvenlik sisteminin sürdürülebilirliğini tehdit etmektedir. Bu durum, bütçe transferlerinin artmasına neden olurken, aktif/pasif oranının bozulması gibi sorunları da beraberinde getirmektedir.

TASARRUF DURUMU

Gelir seviyesinin artışı, bireylerin tasarruf etme eğilimlerini de yükseltmektedir. Düşük gelirli grupların ise büyük ölçüde zorunlu ihtiyaçlarını karşılamak amacıyla tasarruf yapma imkanı bulunmamaktadır. 2024 gelir dağılımı istatistiklerine göre, en yüksek gelire sahip olan %20’lik kesim, Gayri Safi Yurtiçi Hasıla’nın (GSYH) %49’una sahipken, en düşük %20’lik kesimin yalnızca %6’sını aldığı görülmektedir. Bu durum, Türkiye’deki tasarruf oranlarının gelişmekte olan ülkelerin altında seyrettiğini göstermektedir.

TES KAPSAMI

Yeni emeklilik sisteminin kimleri kapsayacağı henüz netleşmemiştir. Ancak, kamu ve özel sektörde çalışanlar, bankalar ile borsa çalışanlarının sisteme dahil edileceği öngörülmektedir. Bunun yanı sıra, Bağ-Kur’lular ve işsiz olan bireylerin bu sistemin dışında kalması planlanmaktadır.

EMEKLİLERİN KAPSAMI

Çalışan tüm bireylerin TES’e tabi olacağı belirtilmektedir. SSK, Bağ-Kur veya Emekli Sandığı’ndan emekli aylığı alanlar, Bağ-Kur kapsamı dışında sosyal güvenlik destek primine tabi işlerde çalıştıkları takdirde TES kesintisine tabi olacaklardır. Çalışmaları nedeniyle emekli aylığı kesilenler de sisteme dâhil edilme hakkına sahip olacaktır.

PRİM ÖDEMELERİ

Bu sistemde, Otomatik Katılım Sisteminden farklı olarak üç kesim üzerinden katkı payı alınacaktır. İşverenlerin katkıda bulunacağı bu sistemde, kesintiler brüt ücret üzerinden yapılacak ve %3 oranında işçi kesiminden, işverenlerden ise başlangıçta 1 ila 2 puan arasında bir kesinti yapılacağı düşünülmektedir. Devlet katkısının da %30 düzeyinde olabileceği değerlendirilmektedir.

CAYMA HAKKI VE BİRİKİMİ DEĞERLENDİRME

TES zorunlu bir sistem olduğundan, katılımcıların belirli bir süre çıkış yapabilmesi mümkün olmayacaktır. Ancak, evlilik, ilk konut alımı gibi acil durumlarda bir defalığına birikimlerin alınması mümkün olacaktır. Bu durumlarda birikimin %10-20’si kadar bir miktarın alınması beklenmektedir.

İKİNCİ EMEKLİ GELİRİ

Sistemde en az 10 yıl kalan bireyler, kadınlar için 58, erkekler için 60 yaşına ulaştıklarında ikinci bir emek